Zaostrzenie kar za przestępstwa środowiskowe od 1 września 2022 roku

Zaostrzenie kar za przestępstwa środowiskowe od 1 września 2022 roku

Z dniem 1 września 2022 r. weszła w życie ustawa z 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Ustawa zmienia aż dziewięć aktów prawnych, zaostrzając dotychczasowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia przeciw środowisku oraz zmienia uprawnienia instytucji ochrony środowiska.

Najwięcej zmian dotyczy przepisów Kodeksu karnego w kwestii zaostrzenia kar pozbawienia wolności grożących sprawcom poszczególnych przestępstw przeciw środowisku. Nowelizacja ustawy wprowadza podwyższenie dolnych i górnych granic kar m.in.:

• za spowodowanie zniszczeń w przyrodzie – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat;
• za przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę odpadów niebezpiecznych bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia albo wbrew jego warunkom – od 2 do 12 lat;
• za zanieczyszczenie wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym – od 6 miesięcy do 8 lat;
• za nielegalne składowanie, usuwanie, przetwarzanie, odzysk, unieszkodliwianie i transport odpadów, które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza, powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym – od roku do 10 lat;
• za porzucenie odpadów niebezpiecznych w miejscu nieprzeznaczonym do ich składowania lub magazynowania – od 2 do 12 lat;

jeśli do zanieczyszczenia dojdzie w związku z eksploatacją instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które jest wymagane pozwolenie – od roku do lat 10.

Istotnym zmianom uległ również kodeks wykroczeń:

• maksymalna grzywna za zaśmiecanie miejsc publicznych wzrosła do 5000 zł
• minimalna stawka grzywny za zaśmiecanie miejsc ogólnodostępnych nie może być mniejsza niż 500 zł;
• maksymalna stawka grzywny za usuwanie roślinności przez wypalanie gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów wynosić będzie 30 tys. zł.

Nowelizacja kodeksu karnego zakłada karalność nie tylko za dokonania wykroczeń, ale także usiłowania, podżegania i pomocnictwa. Ponadto kodeks karny wprowadza obligatoryjną nawiązkę w wysokości od 10 tys. zł do 10 mln zł. orzekaną przez sąd wobec sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku. Jeśli przestępstwo zostanie popełnione nieumyślnie, nawiązka będzie orzekana fakultatywnie. Zgodnie z przepisami środki z nawiązki trafią do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Zmianie uległ również zakres odpowiedzialności dla spółek. Przed wejściem w życie omawianej ustawy za przestępstwo skazywana była najpierw osoba fizyczna (np. prezes firmy), a w następnej kolejności odpowiedzialność za zniszczenie środowiska ponosiła także sama spółka. Teraz przedsiębiorstwo będzie ponosiło odpowiedzialność za przestępstwo środowiskowe, nawet jeżeli nie będzie możliwe przypisanie popełnienia tego przestępstwa konkretnej osobie fizycznej. Modyfikacji uległy także zasady nakładania kar pieniężnych na podmioty zbiorowe. Dolna granica, w jakiej może zostać wymierzona kara pieniężna, została podniesiona z 1000 do 10 000 zł. Górna granica pozostała bez zmian i wynosi 5 000 000 zł. Ponadto usunięto ograniczenie, że orzeczona kara nie może przekroczyć 3% przychodu osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono czyn zabroniony.

Ostatnią istotną zmianą w nowej ustawie jest wzmocnienie zakresu kompetencji Inspektorów Ochrony Środowiska. Inspektorzy ochrony środowiska są wyposażeni w uprawnienia do nakładania mandatów za wykroczenia przeciwko środowisku, a dodatkowo zniesiono wymóg okazywania przez nich legitymacji. Ułatwi to prowadzenie obserwacji i nagrywanie obrazu oraz dźwięku towarzyszącego działaniom przestępców, gromadzeniu i zabezpieczaniu dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

Tekst ustawy z dnia 22 lipca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej dostępny jest:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220001726/O/D20221726.pdf